از كنار صيدا رد مي­شويم. صيدا سمت راست جاده­ ست و ما داخلش نمي­رويم. هنوز نرسيده­ ايم جنوب. كم ­كم دارم مي­فهمم اين­كه جنگ­هاي لبنان هم مثل ايران توي "جنوب" كشور اتفاق افتاده دليل نمي­شود جنوب لبنان هم شبيه خوزستان و بوشهر ما باشد. مدام از شيشه ­ي اتوبوس نگاه مي­كنم ببينم كي اين همه سبزي و خرمي تمام مي­شود و مي­رسيم به نخل­هاي بلند و هواي گرم جنوب، غافل از اينكه لبنان را هرچه جنوب ­تر مي­روي، سبزتر مي­شود. و طبيعت، دست ­نخورده­ تر است اينجا. شبیه مازندران است، فقط به­ جای البرز بلند، یک ­عالمه تپه­های کوتاه دارد و شرجی نیست. علي ­احمد نشسته انتهاي اتوبوس، پيش ما. مي­گويد اين جنگل­هايي كه مي­بينيد همه جوان ­اند. تمام اين كوه­ها زير آتش حمله­ ي اسرائيل، سياه شده­ بوده ­اند. حالا تازه كم ­كم دارند دوباره سبز مي­شوند. جنگل­ها، مخفی­گاه بچه­ های مقاومت بوده. چشم­هايم را مي­بندم، تمام سبز­ها را سياه مي­كنم، يك افكت صداي انفجار و شني تانك مركاوا و پرواز هواپيماهاي جنگي هم روي صحنه مي­گذارم، دلم ميلرزد. چشم­هايم را كه باز ميكنم، باز همه­ جا سبز است و صدايي نيست. هنوز ظهر نشده كه مي­رسيم " صور "، مي­نويسندش Tyre.
از وسط صور رد مي­شويم، به صور مي­شود گفت: شهر. مدنيت هست. و غير از مدنيت، سمت دريا، مدرنيته هم هست! دارند شهرك ­سازي مي­كنند. يك گودال بزرگ شبيه تصور من از شعب ابي­طالب ساخته ­اند و لودرها دورتادور گودال "مشغول كارند". قرار است اين شعب، تا سال آينده بشود يك مركز تجاري بزرگ. خيلي بزرگ. سال بعد، از اين جاده كه رد شوي، سمت راستت ديگر مديترانه ­اي نيست. هست، ولي تو به­ جايش يك مركز تجاري بزرگ مي­بيني. خيلي بزرگ. آنقدر كه همه ­چيز توي­ش مي­شود خريد. با تخفیف بین فصلی ِ هفتاد و هشتاد درصد! شبیه فروشگاه­های بیروت. قرار است صور هم بشود شبیه "جونیه". شهر ساحلی زیبایی در شمال بیروت، که نزدیک است آب دریا با هر موج، برود زیر ساختمان­های مدرن ساحلش. اي كاش تمام این مرکز تجاری صور را با شيشه­ بنا كنند. آن­هم نه از نوع رفلكس. كه از توي جاده بشود مديترانه را ديد. رها كنم.
گفتم "مدنيت" هست، نه كه خيال كنيد خبري هست ها! چندتا مغازه و بيلبورد تبليغاتي ديدم، خيال برم داشت. بعد از صور، جاده مي­رود بين درخت­هاي ليمو و زيتون. از محاصره­ ي درخت­ها كه بيرون مي­آييم، سمت چپ­مان يك دره­ ي بزرگ است و مي­رسيم به "جُوَیّه" و "مُجادل". عكس شهداي هر دو روستا را زده­ اند به ديوار. طبقه­ ي همكف خانه ­اي كه خودش و همسايه­ هايش همه خرابه­ اند، لباس عروس مي­فروشد! باقر مي­گويد: "اگر نيروهاي حزب­ الله را نمي­بينيد، اين هنرشان است كه مخفي باشند تا بين مردم حساسيت ايجاد نكنند، وگرنه همه­ جا هستند."
حالا جاده يك كوه را گرفته بالا مي­رود و پايين پاي­مان تمام روستاهايي كه ازشان عبور كرديم، به ­ترتيب ديده­ مي­شوند. از توي باندهاي سقف اتوبوس، يكي از بچه ­ها كه به انگليسي مسلط است از قول علي ­احمد مي­گويد كنار همين "مجادل"، روستايي هست به اسم "طيردبه". و روي "ب" تشديد مي­گذارد و اضافه مي­كند: طيردبّه، روستاي شهيد مغنيه است و قرار است اسمش بشود روستاي "مغنيه". و اين بار شك دارد روي "ي" تشديد بگذارد يا نه.
توی طیردبه یکی از مدارس "المهدی" هست. همان مدارس زنجیره­ ای حزب ­الله که بیروت زیاد دیدیم. المهدي توي هر شهر و روستاي كوچكي شعبه دارد. اينجا بچه ­هاي روستا، دبستان را كه تمام مي­كنند، لازم نيست براي ادامه­ ي تحصيل بروند يك روستاي ديگر كه راهنمايي دارد.

Labels: سفرنامه

به خواست بعضي از رفقاسعي ميكنم هردوسه روز يكبار بخشي از سفرنامه لبنان را روي صفحه بياورم. باشد كه مقبول اهل نظر و سفر بيافتد. سفرنامه ي كامل همراه با عكس را هم ميتوانيد توي آخرين شماره ي همشهري داستان بخوانيد. همين.

به سوي جنوب - قسمت اول

اواخر مهرماه امسال با یک گروه سي نفره از اهالی هنر عازم سوریه شدیم. بعد از سه روز اقامتِ همراه با زیارت در دمشق، شش ساعت راه با اتوبوس رفتیم تا جایی حوالی "حلب" محل جنگ صفین را ببینیم و مزار "عمار" را هم زیارت کنیم. بعد، از شمال لبنان وارد این کشور شدیم، چهار روز در محله ­ی شیعه­ نشین "ضاحیه" در بیروت ماندیم و حالا، صبح هشتمین روز سفر می ­رویم که جنوب لبنان را ببینیم.

روي نقشه، مي­ شود 144 تا لبنان توي ايران جا داد! از شرق و شمال، با سوريه همسايه ­ست و از غرب با مديترانه. جنوبش مي­ رسد به فلسطين ِ سالهاي­ سال ­است: اشغالي. بيروت، از بالا و پايين لبنان به يك فاصله ­ست و ساحل دارد. شانه ­به ­شانه ­ي دريا به سمت جنوب كه بروي، مديترانه از راست، همراهت مي ­آيد.

"باقر" و "علي­ احمد" از موسسه­ ي فرهنگي "رسالات" لبنان همراه­ مان هستند. باقر ايران بوده و فارسي مي ­داند ولي با علي­ احمد بايد انگليسي حرف بزني اگر عربي نمي­ فهمي. هر دو بیست ­و ­هفت ­هشت ساله و پر از حرف­ هاي نو. باقر به ­قول خودش مثل باقی مردهای لبنانی، خوش­ پوش است و با آن قدوهیکل لازم نیست خودش بگوید با یک ضربه ­ی مشت، آدم می ­کشد! همیشه سیگار دستش هست. روشن یا خاموش. برعکس، علی احمد جثه ­ی ریزتری دارد و باهم ترکیب جالبی می ­سازند. علی مدام عکس "ساجد" چهارساله­ اش را توی موبایل نشان ­مان می­ دهد و از خانمش "سارا" می ­گوید. هردوی شان یک­ عالمه حرف دارند و با فاصله ی سه ساله شان از جنگ، دارند به معنی واقعی کلمه "زندگی" می کنند. و این زنده بودن و امید و آرامش در عین هیجان را می شود توی تمام مردم لبنان دید. مي گويند شما اولين گروهي هستيد كه با این تعداد و همه جوان، آمده ايد جنوب لبنان را ببینید.

صبح جمعه با اتوبوسی که راننده اش از دمشق، شده نفر سی و یکم گروه، راه میافتیم سمت جنوب. علی احمد مدام با تلفن صحبت می کند. دو تا ماشین از پشت اتوبوس همراه­مان می آیند. بچه ها مثل همیشه دیر آماده شده اند و دیر حرکت می کنیم. باقر حریف مان نمی شود و فقط از این همه تنبلی و بی خیالی ما حرص می خورد. همان اول راه با تاسف بسیاری می گوید چون دیر شده، "ناقورا" را از برنامه حذف می کنیم. ولی من تأسفی توی بچه ها نمی بینم.

شنيده ايم جنوب، يعني صور و صيدا و ناقورا. همه ش توي ذهنم تصويري از اهواز و شلمچه و طلائيه ي خودمان است. ساعت، 10 صبح را كه رد مي كند، ما بيروت را رد كرده ايم. فاصله اي بين شهرهاي شان نيست. انگار به هم فشرده شده باشند. اين يكي تمام نشده، بعدي شروع مي شود. و مرز ميان روستاها را گم مي ­كنم. و "روستا" كه مي گويم نه كه شبيه دهات ايران باشد. نه. اينجا روستا يعني يك جاي وسيع سبز، با يك عالمه بلندي و دره هاي سبزتر، و خانه هاي ويلايي. که شیروانی آجری دارند و دیوارهای سفید. به طرف جنوب كه مي رويم، سمت راست مان، شايد يك كيلومتر راه تا درياست. فاصله ي جاده تا ساحل، همه مزرعه ي موز است و لا به لاي زمين هاي زراعي، خانه­ ي –لابد- صاحب مزرعه. خانه ها از هم خيلي فاصله دارند و اين يعني هر صاحب خانه اي اينجا براي خودش يك پا فئودال است! سمت چپ، يعني شرق، يك كلاردشت بزرگ مي بيني! جنگل هاي انبوه و تپه هاي سبز. با همان خانه هاي ويلايي. می رسیم به یک شهر ساحلی به اسم "انصاريه". سال 1996، يك گروه 16نفري نيروهاي ويژه ي اسرائيلي از راه دريا ميآيند انصاريه تا يكي از رهبرهاي حزب الله لبنان را گروگان بگيرند ولي هر 16 تا كشته ميشوند.

Labels: سفرنامه

روي نقشه، مي شود 144 تا لبنان توي ايران جا داد! از شرق و شمال، با سوريه همسايه ست و از غرب با مديترانه. جنوبش ميرسد به فلسطين ِ سالهاي سال است: اشغالي. بيروت، از بالا و پايين لبنان به يك فاصله ست و ساحل دارد. شانه به شانه ي دريا به سمت جنوب كه بروي، مديترانه از راست، همراهت ميآيد.

ما 30 نفريم. بعد از چهار روز اقامت در بيروت، مي رويم مناظق جنگي جنوب لبنان را ببينيم. باقر و علي احمد و محمد از موسسه ي فرهنگي "رسالات" لبنان همراه مان هستند. باقر و محمد ايران بوده اند و فارسي مي دانند ولي با علي احمد بايد انگليسي حرف بزني اگر عربي نمي فهمي. هر سه، جوان و مهربان و پر از حرف هاي نو. مي گويند شما اولين گروهي هستيد كه آمده ايد جنوب لبنان. شنيده ايم جنوب، يعني صور و صيدا و ناقورا. همه ش توي ذهنم تصويري از اهواز و شلمچه و طلائيه ي خودمان است. ساعت، 10 صبح را كه رد مي كند، ما بيروت را رد كرده ايم.

فاصله اي بين شهرهاي شان نيست. انگار به هم فشرده شده باشند. اين يكي تمام نشده، بعدي شروع مي شود. و تو مرز ميان روستاها را گم مي كني. و "روستا" كه مي گويم نه كه خيال كني شبيه دهات ايران است. نه. اينجا هروقت روستا خواندي، بدان يعني يك جاي وسيع سبز، با يك عالمه بلندي و دره هاي سبزتر، و خانه هاي زيباي ويلايي. به طرف جنوب كه مي رويم، سمت راست مان، شايد يك كيلومتر راه تا درياست. فاصله ي جاده تا ساحل، همه مزرعه ي موز است و لا به لاي زمين هاي زراعي، خانه ي –لابد- صاحب مزرعه. خانه ها از هم خيلي فاصله دارند و اين يعني هر صاحبخانه اي اينجا براي خودش يك پا فئودال است!

سمت چپ، يعني شرق، يك كلاردشت بزرگ مي بيني! جنگل هاي انبوه و تپه هاي سبز. با همان خانه هاي ويلايي. باقر پشت بلندگوي اتوبوس توضيح مي دهد كه اين شهر ساحلي اي كه سمت راست مي بينيم "انصاريه" ست. سال 1996، يك گروه 16نفري نيروهاي ويژه ي اسرائيلي از راه دريا مي آيند انصاريه تا يكي از رهبرهاي حزب الله لبنان را گروگان بگيرند ولي هر 16 تا كشته مي شوند.

بخشي از سفرنامه لبنان - پاييز 88

Labels: سفرنامه